Dyslexie speelt zich af in de hersenen. Onderzoekers zijn er nog niet achter gekomen wat er precies aan de hand is. Mogelijks wordt het hersengebied waar klanken aan schrifttekens worden gekoppeld moeilijk bereikt. Wat wel duidelijk is, is dat er een sterke, erfelijke factor is. Een kind dat een ouder heeft met dyslexie, heeft 40% tot 50% kans om het ook te hebben. Bij twee ouders met dyslexie loopt dat percentage al op tot 80%. Er zijn een aantal criteria waar alle mensen met dyslexie aan voldoen, maar niet iedereen heeft overal evenveel last van.
Voor mensen met dyslexie lijkt het vaak alsof ‘de letters voor hun neus dansen’. De Zweed Victor Widell ontwikkelde een code om letters 'te laten dansen'. Als resultaat krijg je een tekst waarbij de letters voortdurend verspringen.
Ervaar hoe een tekst eruitziet voor iemand met dyslexie.
Lezen en schrijven
Kinderen met dyslexie hebben meestal problemen met lezen en schrijven. Ze wisselen woorden en letters van plaats. Ze draaien letters om, wat vooral problemen geeft met sommige letters zoals 'p', 'b', 'q', ...
Deze kinderen hebben moeite met de koppeling van de klanken aan de woordtekens. Ze moeten met andere woorden steeds opnieuw nadenken wat er staat. Welke klank geeft de letter 'a' in combinatie met 'u'? In de meeste gevallen verbeteren de lees- en schrijfvaardigheden, maar het vergt tijd en oefening en wordt nooit optimaal. Dit automatiseringsprobleem zorgt daarnaast voor een tragere verwerking van informatie. Vooral bij de uitvoering van meerdere taken tegelijk en werken onder druk geeft dat problemen. Er kan ook een gebrek aan fijne motoriek zijn, wat zich bijvoorbeeld uit in een onleesbaar handschrift.
Aandacht en concentratie
Moeite met lezen en schrijven is niet het enige kenmerk. Iemand met dyslexie kan zich vaak moeilijk concentreren. Deze kinderen zijn vlug afgeleid en verstrooid. Ze vergeten bijvoorbeeld spullen die ze nodig hebben of kunnen woordenlijsten, tafels, symbolen of namen niet onthouden. Meervoudige instructies of complexe opdrachten zijn te moeilijk, hoewel ze elk individueel deel zonder probleem kunnen oplossen. Ze hebben wel een sterk geheugen voor dingen die ze hebben meegemaakt, mensen die ze hebben ontmoet en plaatsen waar ze zijn geweest.
Tijd en ruimte
“Te laat, te laat, ik ben te laat!” Het konijn van de Disneyfilm Alice in Wonderland heeft wellicht geen dyslexie. Hij wéét immers dat hij te laat is. Veel mensen met dyslexie, zeker op jonge leeftijd, hebben weinig tijdsgevoel. Ze kunnen een half uur met iets bezig zijn en denken dat ze maar een vijftal minuten verloren hebben. Ze hebben vaak moeite met kloklezen. Gevolg: gemiste afspraken, trein missen, te laat komen, ... Ze kunnen ook problemen ervaren met ruimtelijke oriëntatie en wisselen bijvoorbeeld links en rechts om. Daar staat tegenover dat mensen met dyslexie heel creatief zijn in oplossingen bedenken en verhalen verzinnen.
Emoties
Logischerwijs hebben de meeste kinderen met dyslexie weinig zelfvertrouwen. Ze vinden zichzelf dom en snappen niet waarom ze moeite hebben met sommige dingen. Ze worden boos en gefrustreerd en zien het nut er niet meer van in. Waarom zo hard studeren als je toch amper punten haalt? Nochtans zijn kinderen en jongeren met dyslexie behoorlijk intelligent. Ook hebben ze over het algemeen een sterk doorzettingsvermogen en hebben ze begrip voor de problemen van anderen.